| Κείμενο |
Τον τελευταίο καιρό παρατηρώ τον κόσμο που με περιβάλλει να αλλάζει, και προσπαθώ μέσα μου να ανιχνεύσω αν η αλλαγή αυτή λαμβάνει χώρα προς το καλύτερο ή προς στο χειρότερο. Φανταζόμουνα κάποτε ότι δεν μπορεί, η οργή των λαών θα εκδηλωθεί, μόνο που η σκέψη μου αυτή γινόταν μέσα σε μία κατάσταση ονειρική, δεν ξέρω, περίεργο, σα να μην ήθελα να δώσω τόπο στη φαντασίωση του τρόπου με τον οποίο θα μπορούσαν να πραγματωθούν αυτές οι σκέψεις, κι αυτό σα να μου φαίνεται ότι συνέβαινε μόνο και μόνο γιατί φοβόμουν ότι θα έμεναν εκεί, χωρίς ποτέ να γίνουν απτή πραγματικότητα.
Πολύ συχνά, στις μεγάλες απαισιοδοξίες μου, σκεφτόμουνα ότι κατά τη διάρκεια της ζωής μου δεν έχω γνωρίσει πολλούς ανθρώπους που να σκέφτονται, πίσω από αυτά που τους λένε τα ειδησεογραφικά δελτία και οι ‘αμερόληπτοι’ δημοσιογράφοι τους, ανθρώπους που, ορισμένες τουλάχιστο φορές, να μελετήσουν την επικαιρότητα μέσα σε ένα ευρύτερο φάσμα, κι αν όχι αυθόρμητα, έτσι απλά να νιώσουν την ανάγκη να το κάνουν, πράγμα που είναι εξίσου ‘μεγάλο’. Η αλήθεια είναι ότι συχνά έχω συναντήσει τέτοιους ανθρώπους. Θέλω ανθρώπους να θυμούνται την ιστορία ενός τόπου, μιας χώρας κι ενός λαού, αλλά σήμερα οι περισσότεροι δε θυμούνται τι συνέβη λίγες μέρες πριν, ή τουλάχιστο άφησαν τη μνήμη τους να γίνει βορά της προπαγάνδας την οποία διενεργούν οι άρχοντες της καθοδηγούμενης ενημέρωσης τα απανταχού ΜΜΕ.
Έτσι είναι... Οι καρδιές αφήνονται στο χρόνο να τις κάνει σκάρτες, αφήνονται να ξεχάσουν, υιοθετούν φρεσκοσερβιρισμένες γνώμες, χωρίς να σπαταλήσουν λίγο από τον πολύτιμο χρόνο τους για να σκεφτούν κατά πόσο αυτές οι απόψεις εκπροσωπούν πράγματι τον τρόπο με τον οποίο αυτοί οι ίδιοι βλέπουν τα πράγματα. Είναι λυπηρό να βλέπεις τέτοιους ανθρώπους, χωρίς άποψη. Μπορεί και κάθεται ο καθένας να λέει ότι η τηλεόραση που μας προσφέρουν είναι για τα σκουπίδια, κανείς όμως δεν κάνει τον κόπο να την κλείσει, και θεωρούν ξεκούραση την αποχαύνωση που διεκδικεί ολοκληρωτικά την αξιοπρέπεια και το δικαίωμα τους στην ελεύθερη έκφραση, που είναι πρωταρχικά δικαιώματα του κάθε ανθρώπου.
Ακούω κατά καιρούς να γίνονται συζητήσεις επί συζητήσεων, διαδηλώσεις, διαμάχες λογομαχίες, αναφορικά με την ποιότητα των τηλεοπτικών παραγωγών, των τόσο προσφιλών αυτών στην κοινωνία μας προϊόντων. Δεν μπορεί κανένας από αυτούς τους ‘αγανακτισμένους’ πολίτες να διανοηθεί ότι ο καλύτερος και πιο αποτελεσματικός τρόπος αντίδρασης για αυτούς που πραγματικά θέλουν να αντιμετωπίσουν το ‘κακό που μας βρήκε’ είναι απλά να μη βλέπουν; Και αν βρουν τη δικαιολογία ‘Μα πώς θα ενημερώνομαι;’, τους απαντώ ότι μπορούν κάλλιστα να πληροφορούνται για τα τεκταινόμενα στον πλανήτη μας μέσω του τύπου ή του ραδιοφώνου. Καλώς ή κακώς, στη χώρα μας τα δύο αυτά μέσα μαζικής ενημέρωσης μπορούν ακόμη να θεωρηθούν κατά το μέγιστο δυνατό βαθμό αμερόληπτα.
Αυτή μου η παρότρυνση δεν είναι αβάσιμη. Κατά τις μέρες που ακολούθησαν την κατάρρευση των δύο πύργων της Νέας Υόρκης παρακολούθησα τα γεγονότα μέσω διάφορων ραδιοφωνικών σταθμών. Εκεί όντως είδα έναν πλουραλισμό απόψεων, πολλές διαφορετικές γνώμες μη κατευθυνόμενες, όσο αυτό ήταν δυνατό, χωρίς ωστόσο να θέλω να υποστηρίξω ότι και αυτοί ακόμα οι δημοσιογράφοι δεν επηρεάστηκαν από κάπου, διότι αυτό πραγματικά δεν είναι δυνατό. Σε ένα συγκεκριμένο ραδιοφωνικό σταθμό μάλιστα άκουσα δύο παραγωγούς να έχουν εντελώς αντίθετες απόψεις, γεγονός που βρήκα πραγματικά αξιοθαύμαστο. Αργότερα ανακάλυψα και ημερήσια εφημερίδα στην οποία εκφράζονταν διαδοχικές αντικρουόμενες απόψεις. Δε θα ‘θελα να αναφέρω τα ονόματα των συγκεκριμένων μέσων μαζικής ενημέρωσης, μπορώ όμως να το κάνω αν ζητηθεί.
Αντίθετα, ανακάλυψα ότι στην τηλεόραση δε συνέβη το ίδιο. Όλοι οι γνωστοί μου που γνωρίζω ότι καθημερινά παρακολουθούν τηλεόραση για ατέλειωτες ώρες, όλοι ανεξαιρέτως είχαν για το τρομοκρατικό χτύπημα την ίδια άποψη. «Τρομοκρατική ενέργεια. Ένοχος ο Οσάμα Μπιν Λάντεν. Αναγκαία η βοήθεια προς στις ΗΠΑ από μέρους μας. Λύπη. Λύπη. Και πάλι λύπη. Κλάμα και οδυρμός. Χιλιάδες αθώοι έχασαν τη ζωή τους. Μα γιατί;;;» Όλοι με την ίδια άποψη! Φυσικά και δεν επρόκειτο για σύμπτωση. Τόσοι άνθρωποι να απαρνούνται το μυαλό τους, τις σκέψεις τους, και όλοι να υιοθετούν τις σκέψεις άλλων που τους σερβίρονται στο πιάτο έτοιμες.
Όλοι μας, κατά το σχηματισμό των θέσεών μας απέναντι στα διάφορα γεγονότα που συμβαίνουν γύρω μας, είναι φυσικό και αυτονόητο ότι επηρεαζόμαστε από διάφορους που ακούμε να μιλάνε, από άλλους που διαβάζουμε αυτά που υποστηρίζουν, από καθετί που συμβαίνει σε μας, σε γνωστούς μας, μέσα μας, γύρω μας, από κάθε εμπειρία που ζούμε τελοσπάντων. Έτσι δημιουργούνται οι δικές μας απόψεις πάνω σε συγκεκριμένα θέματα, ως το αποτέλεσμα ενός πολύπλοκου, αλλά και ισότιμα για όλους όμορφο, ψηφιδωτού. Τις απόψεις αυτές έχουμε κάθε δικαίωμα να τις εκφράσουμε ελεύθερα, με τη σιγουριά ότι κάθε μας άποψη είναι στον ίδιο, υπέρτατο βαθμό, αξιοσέβαστη από όλους τους άλλους ανθρώπους, ανεξάρτητα από την οικονομική, κοινωνική, φυλετική, εθνολογική, θρησκευτική ή οποιαδήποτε άλλου είδους τάξη στην οποία ανήκουν.
Λόγω της πεποίθησης αυτής για τον πολύπλοκο τρόπο με τον οποίο δημιουργείται μία άποψη από ένα ελεύθερα και δημοκρατικά σκεπτόμενο ον, από - ευτυχώς πολλούς - θεωρείται μέγιστο έγκλημα η προσπάθεια χειραγώγησης του μέσου πολίτη που διενεργείται από τους ιδιοκτήτες τηλεοπτικών καναλιών, είτε αυτοί είναι το κράτος είτε κάποιος ιδιώτης, ή τελοσπάντων όποιοι βρίσκονται πίσω από όλο αυτό το εγχείρημα. Ωστόσο πιστεύω ότι το μεγαλύτερο σφάλμα που γίνεται, γίνεται από τον ίδιο τον πολίτη που αφήνεται να χειραγωγηθεί βάναυσα κατ’ αυτόν τον τρόπο. Ο ίδιος ο πολίτης είναι αυτός που επιτρέπει την επιλεκτική πληροφόρησή του για ορισμένες μόνο πλευρές ενός ζητήματος που τον αφορά έμμεσα ή άμεσα.
Όμοια, ο ίδιος ο πολίτης είναι αυτός που επιτρέπει την παραγωγή εκπομπών που αργότερα κάθεται και διαμαρτύρεται και διαδηλώνει για την κατάργησή τους. Και φυσικά σ’ αυτό το σημείο αναφέρομαι στην εκπομπή ‘Big Brother’. Βγήκε ο καθένας να πει ότι είναι μία μπούρδα που προσβάλλει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Ποιανού αξιοπρέπεια, ρε φίλε; Αυτού που παίρνει μέρος στην εκπομπή; Μη νοιάζεσαι γι’ αυτόν, είναι δικαίωμά του να εκφράζεται ελεύθερα, και μέσα στην ελευθερία της έκφρασης εμπεριέχεται και το δικαίωμα να προσβάλλει κανείς τον εαυτό του μειώνοντάς τον και εκθέτοντάς την καθημερινή του ζωή στα μάτια όλων των τηλεθεατών που παρακολουθούν τη σειρά. Ή μήπως εκρήγνυσαι νιώθοντας ότι προσβάλλει τη δικιά σου αξιοπρέπεια; Αυτό είναι; Ε, τότε σου λέω ότι ένα πολύ απλό μέτρο αντιμετώπισης της ‘καταστροφής’ είναι να μην τη βλέπεις. Αν όλοι όσοι αντιτίθενται στο ‘Μεγάλο Αδερφό’ δεν τον παρακολουθούσαν κιόλας, θα έκοβαν τόσο μεγάλο κομμάτι από το μερίδιό του ‘Big Brother’ στην τηλεθέαση, που οι παραγωγοί της εκπομπής θα αναγκάζονταν να την ‘κόψουν’. Τότε όλοι θα ήμασταν μια χαρά. Θα ήμουν πραγματικά ικανοποιημένη από το επίπεδο των πολιτών της χώρας μου, αν έβρισκα έστω έναν από αυτούς που διαδήλωναν έξω από τις εγκαταστάσεις του καναλιού που να μην έχει παρακολουθήσει καθόλου την εκπομπή.
Η αλήθεια είναι ότι η τηλεόραση μιας χώρας αντικατοπτρίζει το επίπεδο των πολιτών της. Δε θέλω σε καμία περίπτωση να υποστηρίξω ότι τα τηλεοπτικά μας προγράμματα είναι χαμηλότερης αξίας από ότι άλλων χωρών. Καλώς ή κακώς η Ελλάδα ακολουθεί με κάποια καθυστέρηση τις εξελίξεις σε άλλες χώρες του δυτικού κόσμου. Αυτό μας δίνει το πλεονέκτημα να καθυστερούμε και ως προς τις αρνητικές εξελίξεις. Ωστόσο η ιστορία δείχνει ότι η Ελλαδίτσα μας ακολουθεί τα βήματα των άλλων χωρών, και στα καλά τους και στα κακά τους. Έτσι, για να μη χειροτερέψει ακόμα περισσότερο η ποιότητα των προγραμμάτων της ελληνικής τηλεόρασης, καλό θα ήταν να δείξουμε στα κανάλια ότι δεν πρόκειται να κερδίσουν αν συνεχίσουν να μας προσφέρουν ‘μπούρδες’. Ας διαλέγουμε προσεκτικά αυτά που παρακολουθούμε - γιατί δεν αμφιβάλλω ότι μέσα σε όλο αυτό το συρφετό από σκουπίδια υπάρχουν και κάποια διαμάντια - και ας τρελάνουμε τα μηχανάκια της AGB.
Υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορεί να κάνει ένας απλός πολίτης αυτού του κόσμου για να αλλάξει τη ροή της ιστορίας - ένα είναι το παραπάνω. Βλέπω σιγά-σιγά οι άνθρωποι να παίρνουν πρωτοβουλίες, ώστε να βελτιωθεί η ζωή τους, να υπερισχύσει η δικαιοσύνη, η ελευθερία στην έκφραση, στη θρησκεία, στις επιλογές, στον τρόπο ζωής. Βέβαια όλα αυτά δε γίνονται και τόσο εύκολα. «Θέλει, αστέρι μου, ατέλειωτα νυχτέρια να γίνει η κάμπια χρυσαλίδα και μετάξι», ‘Το Μετάξι’, Άλκης Αλκαίος. Πρέπει να γίνουν μεγάλα ‘μπαμ’ πρώτα, να ταρακουνήσουν τους πολίτες, να τους κάνουν να σκεφτούν, να ανταλλάξουν απόψεις σχετικά με το τι είναι σωστό και δίκαιο και τι όχι, να δουν ποιος στην πραγματικότητα ευθύνεται για όλα όσα συμβαίνουν. Πρέπει να γίνουν μεγάλα ‘μπαμ’ για να φοβίσουν ίσως κάποιους, για να κάνουν κάποιους, έστω λίγους, πολίτες της όποιας υπερδύναμης να σκεφτούν μήπως έφταιξαν με την αδιαφορία τους, με το να θεωρούν ότι όλος ο υπόλοιπος κόσμος που φλέγεται είναι πολύ μακριά απ’ αυτούς, έτσι απλά για να δουν πως είναι να είσαι μέσα στο πεδίο μάχης.
Είχα άδικο, υπάρχουν άνθρωποι που σκέφτονται λίγο πίσω από τα γεγονότα, που αναζητούν αιτίες, αφορμές, δικαιολογίες, και όταν κρίνουν αναγκαίο τις αναθεωρούν. Υπάρχουν. Είναι όμως διασκορπισμένοι από δω κι από κει, γι’ αυτό και δεν μπορούν να κάνουν αισθητή την παρουσία τους. Ένας μοναδικός δημοσιογράφος στη βρετανική εφημερίδα ‘The Guardian’ διαφαίνεται «They can’t see why they are hated. Americans cannot ignore what their government does abroad.». Ένας από δω, ένας από κει. Μερικοί διανοούμενοι, οι ελάχιστοι απλοί πολίτες που εξακολουθούν να αντιστέκονται στην ελλιπή πληροφόρησή τους από τα ΜΜΕ, κάποιοι δημοσιογράφοι σε ΜΜΕ συνήθως μικρής εμβέλειας ή ελεύθεροι επαγγελματίες, ΚΑΝΕΝΑΣ πολιτικός.
Μα πώς θα μπορούσε η οποιαδήποτε χώρα που θα επιθυμούσε να πάει μπροστά, να εναντιωθεί στην απόφαση που παίρνει υπερδύναμη εκ μέρους όλων των άλλων; Ο φόβος πληγιάζει τα έρμα έθνη. Όταν βλέπουμε τη Μεγάλη Βρετανία, τη Γερμανία, να δέχονται την επίκληση του άρθρου 5 της Νατοϊκής Συμμαχίας, παραβλέποντας βασικά σημεία του - ακόμα κι αυτές οι μεγάλες χώρες φοβούνται, πως θα μπορούσαμε να περιμένουμε κάτι διαφορετικό από την ελληνική κυβέρνηση; Ακόμα και αυτές οι μεγάλες χώρες που πολύ θα ήθελαν να πάρουν τα ηνία της εξουσίας του πλανήτη από την τωρινή υπερδύναμη, και πολύ αμφιβάλλω ότι δεν το σκέφτηκαν οι αρχηγοί τους μόλις πληροφορήθηκαν το συμβάν.
Πριν λίγο άκουσα στο ραδιόφωνο ότι ο Οσάμα Μπιν Λάντεν αρνήθηκε κάθε εμπλοκή του στην επίθεση στις ΗΠΑ, μια και όπως δήλωσε, έχει σαν αρχή του να μην θέτει με κανένα τρόπο σε κίνδυνο τη χώρα που τον φιλοξενεί, το Αφγανιστάν. Πόσα από τα ΜΜΕ μετέδωσαν την είδηση αυτή; Και ακόμα περισσότερο, ποιος έδωσε σημασία; Άλλωστε, μαζί με την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών και τα ΜΜΕ, συνεπώς και οι πολίτες που τα παρακολουθούν, τον υποψιάστηκαν από την πρώτη ανακοίνωση της διπλής επίθεσης, και αμέσως τον έκριναν ένοχο, καταδικάζοντας έτσι αυτόματα το Αφγανιστάν σε μελλοντική ολοκληρωτική καταστροφή. Κανένας από όλους αυτούς δε θα θεωρήσει έγκυρη την αρχή του, τον όρκο που έχει δώσει στον εαυτό του, γιατί κανείς τους δεν έχει τιμή...
Φιλικά,
dhello |
