Εδώ και αρκετές δεκαετίες βιώνουμε τη δυναμική και καθ' όλα ενδιαφέρουσα εξέλιξη του αυτοκινήτου, τόσο όσον αφορά στην αμιγώς τεχνολογική του υπόσταση, όσο και στον τρόπο με τον οποίο επιδρά στις σύγχρονες κοινωνίες. Ξεκινώντας από το πάντρεμα της ανεπτυγμένης αισθητικής με τις επιταγές της σύγχρονης αεροδυναμικής, τα αυτοκίνητα ομόρφυναν τόσο ώστε να διεγείρουν τις αισθητικές μας αναζητήσεις.

Η εργονομία και η άνεση αποτελούν πια αδιαμφισβήτητες αξίες, σε βαθμό που ένα σύγχρονο μικρό αυτοκίνητο διαθέτει, ίσως, περισσότερους αυτοματισμούς και ευκολίες από μια πανάκριβη Μερτσέντες των αρχών του '80. Αερόσακοι, ABS, ESP κι άλλα τέτοια καλούδια αναλαμβάνουν την πρόληψη του κακού, ή την ελαχιστοποίηση των συνεπειών του, εφόσον το παρακάναμε και αποκλείσαμε κάθε δυνατότητα πρόληψης. Τέλος, τα αυτοκίνητά μας είναι αρκετά πιο γρήγορα απ' o,τι παλιότερα. To φράγμα των 100 ίππων, που πριν από λίγες δεκαετίες χαρακτήριζε τα πραγματικά δυνατά αυτοκίνητα, σήμερα βρίσκεται κάτω από το μέσο όρο. Κι εδώ ακριβώς αξίζει να σταθούμε. Μπορεί η οδική συμπεριφορά των σύγχρονων αυτοκινήτων να είναι ασφαλέστερη, όμως οι ταχύτητες με τις οποίες κινούνται είναι - σε αρκετές περιπτώσεις - δυσανάλογα μεγαλύτερες. Όπως και να έχει το πράγμα, ο τομέας στον οποίο έχουν συντελεσθεί οι μικρότερες αλλαγές, είναι αυτός της πληροφόρησης των οδηγών σχετικά με το πώς πρέπει να χειρίζονται ένα αυτοκίνητο αυξημένων δυνατοτήτων. Μόλις πρόσφατα αυξήθηκαν οι απαιτήσεις από τους υποψήφιους οδηγούς, ως προς το ότι, τώρα πια, καλούνται να εξετασθούν και σε έναν αρκετά μεγάλο όγκο θεωρητικών γνώσεων γύρω από το αυτοκίνητο, για την απόκτηση διπλώματος. Ωστόσο, δεν είναι βέβαιο αν οι μαθητές αφομοιώνουν με κριτική σκέψη τα όσα διδάσκονται (δεν είναι καν βέβαιο το εάν οι συγκεκριμένες γνώσεις επιδέχονται κριτικής αφομοίωσης...), ενώ εκκρεμούν και πολλές άλλες ενστάσεις σχετικά με την αξιοπιστία του συστήματος εξετάσεων.

Το χειρότερο είναι ότι το ρόλο του διαφωτιστή αναλαμβάνουν τελικά διάφοροι άσχετοι, οι οποίοι εδώ και χρόνια έχουν αμολήσει τους απαράδεκτους – αν όχι επικίνδυνους – μύθους τους, θολώνοντας ακόμα περισσότερο την εικόνα. Θυμάμαι χαρακτηριστικά έναν θεατή στο αυτοκινητοδρόμιο των Μεγάρων, ο οποίος, με ύφος καθηγητή, εξηγούσε στη γυναίκα του πώς και γιατί στην τάδε στροφή οι οδηγοί "τραβάνε χειρόφρενο". "Βλέπεις τον πίσω τροχό που μπλοκάρει;" έλεγε. Που να καταλάβει ο δύσμοιρος ότι η περιστροφή του τροχού σταματούσε γιατί απλώς ο πίσω τροχός βρισκόταν στον αέρα! Και το εξωφρενικό είναι ότι ήδη είχε εφεύρει πειστικότατη επιχειρηματολογία για τις μπούρδες του...

Παρακάτω γίνεται μια προσπάθεια να διαλυθούν οι μύθοι, να περιγραφούν οι βασικές αρχές της θεωρίας κίνησης του αυτοκινήτου, με απλότητα αλλά και ακρίβεια. Το κείμενο που ακολουθεί δεν είναι μάθημα οδήγησης. Φιλοδοξεί, όμως, να καλύψει αρκετά κενά της πληροφόρησης σχετικά με το πώς συνεργάζονται τα διάφορα υποσυστήματα του αυτοκινήτου, ποιος είναι ο ρόλος τους και, τελικά, από τι εξαρτάται η ασφάλειά μας κατά την οδήγηση. Το ζήτημα καλύπτεται καταρχήν από την πλευρά των ελαστικών και η ανάλυση χωρίζεται σε 4 ενότητες, οι οποίες, καλό είναι να διαβαστούν με τη σειρά. Δεσμεύομαι στο μέλλον να συμπληρώσω το αφιέρωμα με μια εκτενή αναφορά στο ρόλο της ανάρτησης και του φαινομένου της μεταφοράς βάρους. Ήταν πραγματικά αδύνατο, λόγω πίεσης χρόνου, να συμπεριλάβω από την αρχή τα ζητήματα αυτά. Ας με συγχωρέσουν, επίσης, οι κατέχοντες τα μυστικά της μηχανικής, αν σε μερικά σημεία γίνομαι υπεραναλυτικός. Το θέμα είναι ούτως ή άλλως περίπλοκο και δεν είναι όλοι εξοικειωμένοι με τις αρχές της φυσικής.

1. Η σημασία των ελαστικών
2. Η συμπεριφορά των ελαστικών
3. Η απώλεια πρόσφυσης των ελαστικών
4. Υπο- Υπερστροφή: Οι μαγικές λέξεις της οδήγησης

Γιώργος Μαύρος ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ (Μηχανολόγος μηχανικός) Άλλα άρθρα του