εν όψει του 21ου αιώνα



Ας ξεφύγουμε από τις αυταπάτες

Συχνά οι απόψεις διαφόρων πολιτικών ομάδων, κομμάτων, φοιτητικών παρατάξεων κλπ. περιέχουν φράσεις-συνθήματα του τύπου: «Όχι στον ιμπεριαλισμό», «ζήτω η ειρήνη των λαών», «ο ελληνικός και ο τούρκικος λαός δεν έχουν τίποτα να χωρίσουν» και άλλες παρόμοιες. Δυστυχώς, όμως, δεν μπορεί να γίνει σοβαρή συζήτηση για εθνικά θέματα χρησιμοποιώντας εκφράσεις που παραπέμπουν σε ανύπαρκτους παραδείσους. Μόνο αν έχουμε ρεαλιστική άποψη για το διεθνές περιβάλλον, μπορούμε να έχουμε άποψη για τη θέση μας σε αυτό.

Ας μελετήσουμε την κυνική πραγματικότητα των διεθνών σχέσεων μέσα από ένα ιστορικό παράδειγμα που συναντάμε στο Θουκυδίδη. Κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου οι Αθηναίοι θέτουν στους Μήλειους τον εξής εκβιασμό: ή θα δεχθούν να εισέλθουν στη συμμαχία τους ή θα τους καταστρέψουν. Οι αντιπρόσωποι των δύο μερών συναντούνται και ανταλλάσσουν τα επιχειρήματα τους. Η πρώτη αντίδραση των Μήλειων είναι να επισημάνουν ότι το αίτημα των Αθηναίων είναι άδικο. Η απάντηση των Αθηναίων είναι ότι το δίκαιο είναι να επιβάλλει ο ισχυρός το θέλημά του και ο αδύνατος να το αποδέχεται. Ο νόμος αυτός -λένε οι Αθηναίοι- υπάρχει πολύ πριν από εμάς και θα υπάρχει και πολύ μετά (και μετά από εμάς σίγουρα). Μία άλλη παρατήρηση την Μήλειων είναι ότι σε περίπτωση επίθεσης θα τους βοηθήσει η Σπάρτη (το αντίπαλο δέος). Οι Αθηναίοι απαντούν στους Μήλειους ότι έχουν ψευδαισθήσεις και ότι η βοήθεια δεν πρόκειται να έρθει, γιατί δεν αποτελεί στρατηγικό συμφέρον για τη Σπάρτη να προστατεύσει αυτό το μικρό νησί.

Ας μην σπεύσουμε να πούμε ότι αυτά είναι πολύ παλαιά και δεν γίνονται σήμερα. Θα μπορούσαμε να θυμηθούμε πολλές περιπτώσεις, όπου το διεθνές δίκαιο ερμηνεύεται κατά το συμφέρον των ισχυρών, αλλά για συντομία ας θυμηθούμε μόνο το Ιράκ, την Κύπρο και τη Γιουγκοσλαβία. Τα συμπεράσματα που πρέπει λοιπόν να αποκομίσουμε είναι τα εξής: δεν υπάρχει καλό και κακό, δεν υπάρχει δίκαιο και άδικο, αλλά μία διαρκής αντιπαράθεση συμφερόντων. Αν θέλουμε να επιβιώσουμε σε αυτόν τον ανταγωνιστικό κόσμο οφείλουμε να είμαστε ισχυροί οικονομικά, στρατιωτικά, πολιτικά, κοινωνικά και διπλωματικά. Ας μην περιμένουμε βοήθεια από φίλους ή συμμάχους. Ας μην έχουμε ψευδαισθήσεις, κανείς δεν πρόκειται να μας βοηθήσει, εκτός αν το συμφέρον του το επιβάλλει. Μόνο μια ισχυρή Ελλάδα θα ανταποκριθεί στις προκλήσεις επιτυχώς.

Η Θέση μας στον κόσμο

Αφού λοιπόν κατανοήσουμε ότι έτσι είναι ο κόσμος και όχι όπως θα θέλαμε να είναι, μπορούμε να θέσουμε τους στόχους μας. Κορυφαίο ζήτημα είναι η συμμετοχή μας στην Ο.Ν.Ε. (ενιαίο νόμισμα). Αν μείνουμε απ’ έξω κινδυνεύουμε να περιθωριοποιηθούμε και να αλβανοποιηθούμε. Οι πολιτικές δυνάμεις που αντιμάχονται αυτήν την προοπτική έχουν πολλά να καταμαρτυρήσουν - δικαίως - στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά ξεχνούν ότι πολύ χειρότερα είναι να είσαι έξω από αυτή. Άλλωστε όλες οι χώρες της Αν. Ευρώπης θέλουν να ενταχθούν σε αυτή. Την ισχυρή οικονομία τη χρειαζόμαστε και το «Μάαστριχτ» ακόμα κι αν δεν υπήρχε θα έπρεπε να το εφεύρουμε. Φυσικά η προσαρμογή πρέπει να γίνει με την διατήρηση της κοινωνικής συνοχής. Ας προσπαθήσουν, όμως, να καταλάβουν ορισμένα πολιτικά απολιθώματα, γιατί η αριστερή κυβέρνηση Πρόντι στην Ιταλία με την σύμπραξη των κομμουνιστών λαμβάνει οικονομικά μέτρα για την επίτευξη των στόχων του Μάαστριχτ και εμείς ας μην υποκύπτουμε στη δημαγωγική συνθηματολογία τους.

Η ευρωπαϊκή μας προοπτική δεν πρέπει να μας κάνει να ξεχνάμε ότι τα κοινά ευρωπαϊκά σύνορα είναι ακόμα ένα μακρινό όραμα. Το ευρωπαϊκό οικοδόμημα είναι προς το παρόν κυρίως μια ενιαία αγορά που προσπαθεί να αντιπαλέψει στο οικονομικό πεδίο τους γίγαντες Η.Π.Α. και Ιαπωνία. Μόνο όταν τα συμφέροντα των χωρών μελών ευθυγραμμιστούν σε όλους τους τομείς θα γίνει πραγματικότητα η πολιτική ένωση πέρα από την οικονομική. Προς το παρόν η Ευρώπη μας προσφέρει ένα διπλωματικό μετερίζι. Η διπλωματία μας πρέπει να αναζητήσει παντού πεδία συνεργασίας και εκτός από Ευρώπη και Αμερική στα Βαλκάνια (κάτι γίνεται αυτό τον καιρό), στη Ρωσία, στις άλλες χώρες του Εύξεινου Πόντου, στους Άραβες και στους Ισραηλινούς και όπου αλλού προσφέρεται.

Τεράστιου μεγέθους διπλωματική νίκη αποτελεί η προοπτική ένταξης της Κυπριακής Δημοκρατίας με παράλληλη άρση του Veto για την Τελωνειακή Ένωση της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το πρόβλημα μεταφέρεται πλέον στους ίδιους τους Ευρωπαίους. Η έννοια της Ενωμένης Ευρώπης έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την ύπαρξη διαχωριστικών γραμμών στο νησί. Και δυστυχώς σε πολύ μεγαλύτερη με τη δολοφονία ανθρώπων με τη δικαιολογία ότι παραβίασαν μια οριογραμμή. Εξαναγκάζονται, λοιπόν, να πιέσουν για λύση που θα περιλαμβάνει ελευθερία μετακίνησης στο νησί, γιατί η Τελωνειακή Ένωση με την Τουρκία το επιβάλλει. Έτσι η Τουρκία πιέζεται στο δίλημμα: Τελωνειακή Ένωση με την Ευρώπη (άρα και με την Κύπρο) ή διατήρηση του καθεστώτος στην Κύπρο θυσιάζοντας την Τελωνειακή Ένωση;

Όλα όμως τα προηγούμενα θα αποτελούσαν κενό γράμμα αν παράλληλα δεν υπήρχε η απαραίτητη δύναμη αποτροπής. Η διπλωματία καθίσταται ανενεργή αν δεν έχει πίσω της δύναμη και περιορίζεται να ισχυρίζεται ότι κατέχει το δίκαιο. Οι ισχυρές Ένοπλες Δυνάμεις μπορούν να εγγυηθούν την ακεραιότητα της χώρας. Το δίλημμα διπλωματία ή Ένοπλες Δυνάμεις είναι πλαστό. Δεν καλούμαστε να επιλέξουμε, αλλά χρειαζόμαστε παράλληλα και τα δύο. Όπως είναι πλαστό και το δίλημμα: νέες αμυντικές δαπάνες ή ποιοτική αναβάθμιση; Μα ασφαλώς η ποιοτική αναβάθμιση του έμψυχου δυναμικού και ο εκσυγχρονισμός των δομών και των υλικών απαιτούν δαπάνες. Ακούγεται πολύ ωραίο το σύνθημα «όχι στις πολεμικές δαπάνες, τα λεφτά στην παιδεία και την υγεία» αλλά είναι μη ρεαλιστικό και δημαγωγικό. Η πρόσφατη απόφαση του Υπ. Εθ. Αμύνης για δημιουργία Δυνάμεων Ταχείας Επέμβασης έρχεται να κάνει πράξη την ανάγκη ποιοτικής αναβάθμισης και εκσυγχρονισμού των Ενόπλων Δυνάμεων.

Μια στρατηγική επιλογή στον αμυντικό τομέα της προηγούμενης κυβέρνησης είναι το Ενιαίο Αμυντικό Δόγμα. Σκοπό της έχει τον ενιαίο σχεδιασμό της άμυνας στους τομείς: Θράκη - Αιγαίο - Κύπρος. Οι αντιρρήσεις που ακούστηκαν από δεξιά και αριστερά είναι της μορφής «ας μην ερεθίζουμε την Τουρκία»ή «ας το κάναμε κρυφά». Οι θέσεις αυτές εκφράζουν την μόνιμη πολιτική της υποχωρητικότητας που οδηγεί στην ήττα. Γιατί η υποχώρηση είναι χρήσιμη μόνο αν γίνεται επιλεκτικά με σχεδιασμό της επόμενης κίνησης και όχι όταν είναι διαρκής. Ούτε κρυφά βέβαια γίνονται τέτοια πράγματα, αφού εκτός από τον σχεδιασμό χρειάζονται και οι ασκήσεις όπως οι «Τοξότης - Νικηφόρος ‘96» που έγιναν πρόσφατα. Δεν είναι λοιπόν λόγια για εσωτερική κατανάλωση, είναι μια στρατηγική επιλογή, που παράλληλα με την προοπτική ένταξης της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει φέρει σε δύσκολη θέση την Τουρκία.

Η προσπάθεια για ισχυρή οικονομία, διπλωματία και άμυνα δεν μπορεί όμως να γίνει παρά μόνο από μια ισχυρή κοινωνία. Το μεγάλο μας πλεονέκτημα έναντι της Τουρκίας είναι το εσωτερικό μέτωπο. Γιατί η Τουρκία εξάγει τα εσωτερικά της προβλήματα που είναι εκρηκτικά. Τα δικά μας είναι ασύγκριτα μικρότερα, αλλά υπαρκτά. ‘Ένα αδύνατο μας σημείο είναι η υπανάπτυξη των ακριτικών περιοχών και ιδιαίτερα της Θράκης που κατοικεί η Μουσουλμανική μειονότητα. Η πολιτική όμως που ασκήθηκε τα 3 τελευταία χρόνια δημιούργησε νέες συνθήκες. Η περιοχή των μουσουλμανικών χωριών που ανήκε στην εποπτεία του στρατού αναβαθμίστηκε με την κατάργηση των ελέγχων. Ήταν καθεστώς απαράδεκτο για μια ευνομούμενη-δημοκρατική πολιτεία. Η μπάρα του αίσχους έπεσε και οι πρώτοι Μουσουλμάνοι Υπαξιωματικοί έγιναν δεκτοί στις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις. Τα παιδιά των Μουσουλμάνων γίνονται δεκτά στα ελληνικά Πανεπιστήμια με ειδική ποσόστωση. Οι προσπάθειες των αναχρονιστικών δομών να ανατρέψουν τις αλλαγές εκφράστηκε με τη διαρροή σε μερίδα του τύπου πέρυσι από τον αρχηγό της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης των σεναρίων αυτονόμησης της Θράκης, αλλά έπεσε στο κενό.

Η ενσωμάτωση των Μουσουλμάνων σταδιακά γίνεται πραγματικότητα. Αυτό αποδεικνύεται με την ανάδειξη των τριών Μουσουλμάνων βουλευτών με τα ελληνικά κόμματα. Κατά την πρόσφατη επίσκεψη του στην περιοχή, ο Πρεσβευτής της Τουρκίας άκουσε τους Μουσουλμάνους βουλευτές να του λένε ότι τα προβλήματα των Ελλήνων Μουσουλμάνων θα λυθούν μέσω των θεσμών του Ελληνικού Κράτους. Ήταν ένα πλήγμα στην πολιτική της Άγκυρας που θέλει τους Έλληνες Μουσουλμάνους εξαθλιωμένους για να τους ελέγχει και όχι ενταγμένους στον ελληνικό κορμό. Χρειάζονται όμως να γίνουν ακόμη περισσότερα για να μη μείνει η προσπάθεια στη μέση.

Συμπεράσματα

Οι πολιτικές που οδηγούν με ασφάλεια και προοπτική την Ελλάδα στον 21ο αιώνα οφείλουν να σταθμίσουν ρεαλιστικά το διεθνές περιβάλλον και τις δυνατότητες τις δικές μας καθώς και αυτές των συμμάχων μας και των εχθρών μας, αν και αυτές οι έννοιες είναι απλώς σχηματικές για να εκφραζόμαστε. Οι πολιτικές πρέπει να ασκούνται σε όλους τους τομείς παράλληλα, γιατί απουσία πολιτικής σε ένα τομέα αποδυναμώνει τους άλλους. Οι συνθηματολογίες του τύπου «ζήτω οι τάδε, έξω οι δείνα» είναι για τους αφελείς. Όλοι μας υπήρξαμε παιδιά και πιστέψαμε ότι στον κόσμο υπάρχουν καλοί και κακοί και ότι στο τέλος νικούν οι καλοί. Ας ωριμάσουμε τώρα, ας ωριμάσουνε και οι πολιτικές μας παρατάξεις και ας δούμε την πραγματικότητα. Ας μην κρίνουμε με βάση τα χρώματα των κομμάτων και τα πρόσωπα, αλλά με βάση τις πολιτικές.

Χρήστος Κοτρώτσος ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ Άλλα άρθρα του