Δεν είναι λίγες οι φορές, όπου σε συνεντεύξεις μουσικών συνθετών ή άλλων καλλιτεχνών τίθενται τα ερωτήματα: Πόσο ποιοτική είναι η σύγχρονη μουσική δημιουργία; Φτάνει σε αξία τα μουσικά έργα προηγούμενων περιόδων; Υπάρχουν σήμερα αξιόλογοι νέοι δημιουργοί ή ακολουθώντας τη μόδα φτιάχνουν σαθρά κατασκευάσματα που δεν αντέχουν τη δοκιμασία του χρόνου; Πρέπει να διευκρινιστεί ότι το άρθρο αυτό δεν έχει σκοπό να προχωρήσει σε ορισμούς ή αφορισμούς αλλά μόνο να προβληματίσει γόνιμα τον αναγνώστη.

Δεν είναι εύκολο να ορίσουμε τί είναι ποιοτική μουσική. Ωστόσο μπορούμε να την περιγράψουμε από ορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της. Ποιοτικό έργο σημαίνει γνήσιο γέννημα ψυχής. Έχει τη δύναμη να εκφράζει με ακρίβεια συγκεκριμένες ψυχικές διαθέσεις, αυθεντικά συναισθήματα, αλλά και λεπτές αποχρώσεις συναισθημάτων. Έχει να προσφέρει ουσία: να διαδώσει ένα μήνυμα, να πει ένα παραμύθι, να υποστηρίξει μία ιδέα. Η ψυχή του αληθινού δημιουργού έχει το μειονέκτημα(;) να πληγώνεται εύκολα από την τριβή της με τη ζωή. Τότε "ματώνει" και πλημμυρίζει με συναισθήματα και ιδέες. Κι αυτά είναι στοιχεία ζωντανά, με περίσσεια μάλιστα θέρμη και δεν τους φτάνει η ψυχή η μία. Θέλουν να κατακτήσουν και άλλες ψυχές, κι άλλους ανθρώπους. Πιέζουν λοιπόν αφόρητα το δημιουργό να κάνει τέχνη, δηλαδή όμορφο λόγο ή εικόνα ή στην περίπτωση της μουσικής ήχο μελωδικό ή τραγούδι με ουσία.

Η γέννηση της ποιότητας δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Δεν είναι ένας σταθμός, για έναν γνήσιο δημιουργό, μία κορυφή που πρέπει να φτάσει. Είναι ένας δρόμος, που βαδίζει αδιάκοπα, μία τυραννία της ψυχής καθώς απαιτεί να στραγγίξει την ψυχή του μέχρι τελευταίας σταγόνας, ώστε το δημιούργημα να αποτελεί πραγματικό ανάβρυσμα ψυχής. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί πως τα παραπάνω δεν αφορούν όλους τους δημιουργούς, ούτε και κάθε συνθέτης που πράττει διαφορετικά κάνει κατώτερης ουσίας έργο. Αρκεί να ντύνει με την τέχνη τα μαργαριτάρια που κρύβει ο βυθός της ψυχής του.

Σήμερα, μπορεί κανείς στη μουσική αγορά να βρει τα πάντα. Αν παρακολουθήσουμε, όμως, μουσικά προγράμματα ή διάφορα σόους ή αν ακούσουμε τί επιλέγεται να παιχθεί στο ραδιόφωνο, παρατηρούμε ότι η "μόδα" θέλει εκείνη τη μουσική που στόχο δεν έχει να ψυχαγωγήσει ή να προβληματίσει αλλά κυρίως να πουλήσει. Τέτοια μουσική δεν ενδιαφέρεται για την ψυχή του ακροατή, δεν μεταφέρει συγκινησιακούς κραδασμούς εκείνου που την κατασκεύασε. Προσφέρει κυρίως εκτόνωση (αν και αυτό αμφίβολο είναι κατά τη γνώμη μου) και δεν έχει καθόλου πρόθεση να δυσκολέψει τον ακροατή, μιας και είναι έτσι φτιαγμένη ώστε να καταναλώνεται εύκολα, να μην ερεθίζει τη σκέψη. "Ό,τι όμως αξίζει πονάει και είναι δύσκολο..."⁽¹⁾.

Πρέπει να διευκρινιστεί ότι ο όρος "εύκολη μουσική" δεν αναφέρεται σε κάποιο συγκεκριμένο μουσικό είδος. Ποτέ δεν υιοθέτησα την άποψη ότι η ποιότητα ανήκει σε συγκεκριμένο είδος. Υπάρχουν π.χ. λαϊκά κομμάτια ή κομμάτια της ελληνικής ποπ μουσικής που είναι υπέροχα. Δεν είναι άχρηστο οτιδήποτε περιέχει το ποτάμι του συρμού.

Εντούτοις, θα ήταν λάθος να παραδεχτούμε ότι η σύγχρονη δημιουργία δεν έχει και την ποιοτική της όψη. Πάντα υπήρχαν και πάντα θα υπάρχουν έργα εντός ή εκτός της μόδας που έχουν εσωτερική υπόσταση, κρύβουν πλούτο αισθημάτων, αγγίζουν ευαίσθητες χορδές της ψυχής μας και προκαλούν κρυφά και μυστικά το δάκρυ μας.

Τελειώνοντας, εκτός από την ευθύνη του δημιουργού υπάρχει και η ευθύνη του ακροατή. Ας ακούμε ό,τι θέλουμε αρκεί αυτό που ακούμε να μην προσβάλλει τη νοημοσύνη μας και να μας εκφράζει αληθινά. Κι ας έχουμε, επίσης αξιολογήσει τις μουσικές δημιουργίες πριν τις αφήσουμε να κατακτήσουν την ψυχή μας.

1. Πυξ-λαξ

Γιώργος Κολοκυθάς Άλλα άρθρα του συγγραφέα