Σίγουρα θα υπέπεσε στην αντίληψή σας (θα πήρε τ'αυτί σας, καλύτερα) το θέμα γενικά της επιδοτούμενης-επιχορηγούμενης έρευνας και ειδικότερα της έρευνας στο ΕΜΠ, του οποίου η φήμη σε αυτόν τον τομέα (έχω την εντύπωση ότι) υπερβαίνει ακόμα και αυτή καθαυτή την πραγματικότητα. Η έρευνα στο ΕΜΠ, τα κονδύλια από την ΕΟΚ, τα πανεπιστήμια που δεν έχουν λεφτά, οι καθηγητές που κατά πολλούς "πιάνουν την καλή", οι μεταπτυχιακοί που πρσφέρουν την υπεραξία τους είναι εκφάνσεις και απόψεις αυτού του τρομακτικά μεγάλου θέματος το οποίο απασχολεί και θα απασχολήσει, φαντάζομαι, ακόμη περισσότερο στο κοντινό μέλλον. Για να εκφέρει κανείς άποψη για όλα αυτά που κατά καιρούς ακούγονται πρέπει όχι μόνο να είναι γνώστης του αντικειμένου, όχι μόνο να ξέρει τα πράγματα "εκ των έσω", αλλά να έχει στο αίμα του λίγο την περιέργεια, λίγο την "επικίνδυνη δημοσιογραφία" όπως αρέσκονται να την αποκαλούν αυτοί με την μεγάλη αγάπη για τις ιστορίες μυστηρίου. Αυτό το κείμενο, δεν αρέσκεται στους κινδύνους και θα περιοριστεί σε μια απλή περιγραφή αυτών που, ενώ θεωρούνται κοινός τόπος, ελάχιστα είναι γνωστά στη φοιτητική κοινότητα.

Μια φορά και έναν καιρό στο Πολυτεχνείο υπήρχε μία μικρούλα Επιτροπή Έρευνας (ΕΕ) που ήθελε πολύ να εξελιχθεί σε θεσμό παρόμοιο με εκείνον των "Διευθύνσεων Επιχορηγούμενης Έρευνας" των αλλοδαπών πανεπιστημίων¹. (Για να μη νομίσετε ότι σας λέω παραμύθια θα αλλάξω λίγο το στυλ) Αυτή λοιπόν η ΕΕ του ΕΜΠ έχει στη διάθεσή της τον Ειδικό Λογαριασμό Έρευνας (ΕΛΕ) και τον διαχειρίζεται (όχι όπως της καπνίσει, γιατί είναι πολλά τα λεφτά, Άρη²) υπό την ακούραστη ματιά της Συγκλήτου και σύμφωνα με το υπάρχον νομικό πλαίσιο.

Ο ΕΛΕ είναι ο λογαριασμός με τα λεφτά που μένουν στο ΕΜΠ από τις ερευνητικές εργασίες που εκπονούν καθηγητές, αναπληρωτές και λοιποί καθηγητές, αλλά και υποψήφιοι διδάκτορες και μεταπτυχιακοί στο χώρο του ΕΜΠ, για λογαριασμό του δημοσίου (π.χ. υπουργείων), της ΕΟΚ, αλλά και ιδιωτικών φορέων - εταιριών. Συγκεκριμένα, κάθε τέτοια εργασία εξασφαλίζεται από τους ερευνητές, εγκρίνεται από τα ακαδημαϊκά όργανα και εποπτεύεται από την ΕΕ, εφόσον οι ερευνητές υποσχεθούν στο ίδρυμα το 15% από τα συνολικά τους έσοδα (και οι υποσχέσεις είναι υποσχέσεις). Τα υπόλοιπα 85% αποτελούν αμοιβή των ερευνητών, των εργαζομένων στο project (βλέπε μεταπτυχιακοί), αλλά και διατίθενται στην αγορά των απαραίτητων software και hardware τα οποία, λέει, μετά την ολοκλήρωση της εργασίας προστίθενται στην περιουσία του ΕΜΠ. Επειδή όμως μερικοί ερευνητές μπορεί να είναι πολύ κοινωνικοί και να παίρνουν πολλά 85%, θεσπίστηκε με το νόμο 2216/94 (δεν χρειάζεται να απομνημονεύσετε το νούμερο) ότι τα μέλη ΔΕΠ που είναι πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης στο ΑΕΙ που υπηρετούν έχουν αύξηση αποδοχών μέχρι και 35%³ σε ετήσια βάση. Να σημειώσουμε εδώ ότι τελευταία το όριο αυτό αυξήθηκε στο 100%.

Τα μέλη της ΕΕ πρέπει να είναι, λέει, ικανοί managers ερευνητικών και τεχνολογικών έργων, στην πραγματικότητα πάντως είναι μερικοί από τους γνωστούς μας καθηγητές, για τους οποίους από ότι φαίνεται πρέπει να είμαστε υπερήφανοι. Το προσωπικό της Γραμματείας της ΕΕ είναι 20 άτομα και εξυπηρετεί αφενός τις ανάγκες της (14 άτομα), αφετέρου διοικητικές ανάγκες (6 άτομα) και κυρίως τη μηχανοργάνωση της Διοίκησης και των Γραμματειών των Τμημάτων (!!!). Για την ιστορία να αναφέρω ότι η ΕΕ έχει διαθέσει το σύστημα μηχανοργανώσεώς της προς το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και το Πάντειο Πανεπιστήμιο αντί του "φιλικού" τιμήματος των 500 χιλιάδων δραχμών⁴ (τώρα μη με ρωτήσετε αν με άλλα πεντακόσια μπορείτε να το πάρετε κι εσείς). Θα ήταν παράλειψη να μην αναφέρω ότι ο ένας εκ των δύο Αντιπρυτάνεων ασχολείται ως επί το πλείστον με το θέμα της έρευνας.

Τον ΕΛΕ ΕΛΕγχουν (καλό, ε;) ένα σωρό ορκωτοί λογιστές και οι παρατηρήσεις που προκύπτουν από τον έλεγχο αναφέρονται στην "Έκθεση Ελέγχου" που υποβάλλουν οι ορκωτοί λογιστές προς τη Διοίκηση του ιδρύματος, προς τον Υπουργό Παιδείας, προς τον Υπουργό Βιομηχανίας και προς την Επιτροπή Ερευνών του Λογαριασμού⁵ (τώρα δεν κατάλαβα: υπάρχει ειδική ΕΕ με αντικείμενο έρευνας το λογαριασμό;). Ελπίζω να μην διαβάζετε αυτό το άρθρο ξαπλωμένοι γιατί θα σας έχει πάρει ο ύπνος και θα χάσετε τη συνέχεια που είναι ενδιαφέρουσα.

Η εισροή έργων είναι φοβερά ικανοποιητική, αλλά η διασπορά τους όχι και τόσο. Παρουσιάζεται λοιπόν το φαινόμενο κάποιοι τομείς του ΕΜΠ να τρίβουν τα χέρια τους και κάποιοι να ξύνουν τα μολύβια τους. Από πλευράς εισροών το τμήμα Ηλ/γων Μηχ/κών είναι στα πολύ πάνω του, ενώ το Γενικό τμήμα έχει το μαύρο του το χάλι (είναι προφανές ότι κανείς λεφτάς δεν επενδύει σε μη άμεσα εφαρμοσμένη γνώση). Από πλευράς ύψους χρηματοδοτήσεων, προηγούνται οι τομείς Πληροφορικής των Ηλεκτρολόγων, Ρευστών των Μηχανολόγων, Δομοστατικής των Πολιτικών, κάτι ψιλά οι Ναυπηγοί και κάτι λίγα για τους υπόλοιπους (αυτά, βέβαια, ενδέχεται να έχουν μεταβληθεί λίγο φέτος γιατί η στατιστική είναι περσινή).

Θα σταματήσω λίγο εδώ για να σας πω ένα ανέκδοτο: η Σύγκλητος διέθεσε 5 εκατ. δρχ. για τη δημιουργία προγράμματος αυτόματης κατανομής αιθουσών διδασκαλίας, πρόβλημα που ανέκαθεν ταλαιπωρούσε τις Γραμματείες των τμημάτων του ιδρύματος ⁶. Δεν το λέω εγώ, το βιβλίο. Ας περάσουμε όμως τώρα στο πολύ συγκεκριμένο παρόν.

Για το έτος 1995 το ΕΜΠ είχε διαθέσιμα 1,1 δις (δώσε και μένα μπάρμπα). Για του λόγου το αληθές: Η ΕΕ στην από 30-6-95 συνεδρίασή της, ενέκρινε την πρόταση προϋπολογισμού διαθεσίμων του ΕΛΕ του έτους 1995, συνολικού ύψους 1,1 δις δραχμών και αποφάσισε να εισηγηθεί στη Σύγκλητο του ιδρύματος για την τελική έγκρισή του ⁷ (η τελική έγκριση δόθηκε τέλος Ιουλίου). Η διάθεση των διαθεσίμων του ΕΛΕ κατά κάποιο τρόπο αφορά ισόποσα τρεις τομείς: Εκπαίδευση, Έρευνα και Ανάπτυξη, Κοινωνικά και Λειτουργικά έξοδα. Πιο συγκεκριμένα:

Εκπαιδευτικές ανάγκες 17,2%: υποτροφίες υποψηφίων διδακτόρων, ενίσχυση εργαστηρίων, ενίσχυση μεταπτυχιακών σπουδών, στήριξη βιβλιοθήκης.

Ερευνητικές και αναπτυξιακές ανάγκες 25 % : κάλυψη αναπτυξιακών αναγκών στα τμήματα με προγραμματισμό, κατανομή στα τμήματα, έξοδα διαπραγματεύσεων.

Κεντρικοί εξοπλισμοί και υποδομή 15 % : αναβάθμιση τηλεπικοινωνιών, δημιουργία δικτύου υπολογιστών, κεντρικοί Η/Υ, μηχανογράφηση διοίκησης και τμημάτων.

Ειδικοί στόχοι 11,6 % : τεχνολογικό πάρκο Λαυρίου, δραστηριότητα ΕΜΠ στην Αίγυπτο, συνεργασία με Βαλκανικές χώρες, Πανεπιστημιακές εκδόσεις ΕΜΠ, εναλλακτικές πρακτικές παρέμβασης στα ρέματα, οικολογική προστασία της νήσου Κάσσου, ΕΜΠ/ΚΟΣΜΟΣ, Ιστορική βιβλιοθήκη ΕΜΠ.

Διοικητικές ανάγκες Ιδρύματος 6,2 % : αποδοχές φυλάκων, νυχτοφυλάκων κλπ, δημόσιες σχέσεις.

Διοικητικές ανάγκες Πρυτανικού 6,8 % : πληρωμή υπαλλήλων, προγράμματα πλαίσιο, έκτακτες οικονομικές ενισχύσεις, δαπάνες Πρυτανικού Συμβουλίου.

Δημιουργία Αποθεματικού 9,1%

Λειτουργικά έξοδα επιτροπής ερευνών 9,1 % : λειτουργικά έξοδα Γραμματείας, μηχανογράφηση Γραμματείας Ε.Ε.⁷

Από τον παραπάνω κατάλογο μπορείτε να έχετε μία ιδέα του πόσα λεφτά δίνονται σε κάθε τομέα πολ/ζοντας το ποσοστό που τον συνοδεύει επί 1,1 δις. Δεν κρίνεται σκόπιμο να αναλώσουμε χώρο σε λεπτομέρειες και επεξηγήσεις. Ενδιαφέρον πάντως θα είχε να βλέπαμε με κάποιον τρόπο τα αποτελέσματα αυτών των χρηματοδοτήσεων. Για παράδειγμα πολύ λίγα γνωρίζουμε για το τι έρευνες γίνονται στο Πολυτεχνείο, τι αγορές, τι σχέδια υπάρχουν π.χ. για το πάρκο Λαυρίου, τι απέγινε το Πανεπιστήμιο της Αλεξάνδρειας κ.τ.λ.

Πιστεύω, τέλος (αναφορικά με το σχόλιο της πρώτης παραγράφου), ότι εάν είχε γίνει μια οργανωμένη προσπάθεια για την ενημέρωση των φοιτητών σε τέτοια θέματα ανά τακτά χρονικά διάστήματα, δεν θα υπήρχε δυσπιστία από τη φοιτητική κοινότητα. Τουλάχιστον θα είχε καταστεί σαφές, εάν αυτή η σιωπή των ερευνητών προς κάθε είδους κατηγορίες είναι ένοχη σιωπή ή απλώς σιωπή αδιαφορίας.

1. "Απολογισμός Επιτροπής Ερευνών 1993 και Προϋπολογισμός Ειδικού Λογαριασμού Ερευνών 1994", Επιτροπή Ερευνών ΕΜΠ σελ.3

2. Γνωστή ελληνική ταινία με τον Νίκο Κούρκουλο

3. Τα ίδια με (1), σελ.6

4. Τα ίδια με (1), σελ.9

5. Μια από τα ίδια... , σελ.10

6. ...και μία πατάτες, σελ.27

7. Εισήγηση ΕΕ προς τη Σύγκλητο του Ιδρύματος 10-7-95 σελ.1

8. Σχόλια από την εισήγηση που λέγαμε στο (7) σελ.προτελευταία

Γιάννης Ξηρουχάκης ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ (διδάκτωρ τρομάρα μου...) Άλλα άρθρα του