www.nygma.gr - ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ (Σκέψεις)
Η κρίση χρέους και ανάπτυξης στη χώρα μας – και εν πολλοίς σε σημαντικό τμήμα της Ευρώπης – συνομολογούμε οι περισσότεροι ότι απαιτεί ένα νέο οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό μοντέλο λειτουργίας. Όλοι συμφωνούμε ότι είναι πολλά αυτά που πρέπει να αλλάξουν εντός κι εκτός Ελλάδος όμως δύσκολα μπορούμε να συμφωνήσουμε σε ποια ακριβώς κατεύθυνση πρέπει να κινηθούν οι αλλαγές και πώς αυτές θα μπορέσουν να λειτουργήσουν . Οι ασφυκτικές συνθήκες μέσα στις οποίες εγείρονται αυτά τα θέματα κάνουν ακόμα πιο δύσκολη τη γόνιμη συζήτηση. Κατά τη γνώμη μου η μόνη οικονομική πρόταση που θέτει τους βασικούς κανόνες για ξεκάθαρη και βιώσιμη ανάσχεση της οικονομικής κρίσης είναι αυτή των Ι. Βαρουφάκη και S. Holland. Παρόλα αυτά φαίνεται ξεκάθαρα πως το πολιτικό σκέλος της κρίσης αντιστέκεται κάνοντας τη διαδικασία ωρίμανσης του πολιτικού και οικονομικού κατεστημένου ώστε να θέσει σε εφαρμογή μια τέτοια λύση αργή, επίπονη και βασανιστική για λαούς όπως ο δικός μας. Πολλοί εδώ και μεγάλο διάστημα θεωρούσαμε ότι ο χρόνος για να φθάσουμε εκεί δε θα ήταν αρκετός, διακινδυνεύοντας την κατάρρευση. Δυστυχώς φαίνεται αυτός ο φόβος να επιβεβαιώνεται. Όσο λοιπόν το φάσμα της κατάρρευσης από απλώς ορατό γίνεται ψηλαφίσιμο, ο καθένας μας αισθάνεται την ανάγκη να καταθέσει τις ιδέες και προτάσεις του για να αναπτερωθεί η ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο και η προοπτική για βιωσιμότητα. Θα περίμενε κανείς η κυρίαρχη συνεισφορά σε ιδέες και προτάσεις για την αλλαγή του κλίματος να ερχόταν από τους επαγγελματίες του χώρου, πολιτικούς, καθηγητές, οικονομικούς / κοινωνικούς / πνευματικούς ταγούς της χώρας μας. Δυστυχώς πλην ελάχιστων φωτεινών εξαιρέσεων όπως οι προαναφερθέντες, δε διαπιστώνεται κάτι ανάλογο. Αντίθετα διαπιστώνουμε σιωπή ή αναμάσημα 1-2 αδιέξοδων συμβατικών προσεγγίσεων, η μια στη γραμμή ΔΝΤ κλπ. και η δεύτερη στη γραμμή του «είμαστε μάγκες Ελληνάρες και απαιτούμε από τους κουτόφραγκους να πληρώσουν τη νύφη χωρίς αντάλλαγμα ή εξασφάλιση». Διακινδυνεύοντας να σπαταλήσω άδικα το χρόνο όλων όσων διαβάσουν το παρόν, αν και κάθε άλλο παρά ειδικός σε οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα είμαι, θα επιχειρήσω εδώ να σκιαγραφήσω μια άλλη πρόταση, που προσωπικά πιστεύω ότι έχει κάτι να προσφέρει. Προσυπογράφω και το άρθρο του κ. Βαρουφάκη που εξηγεί γιατί ούτε έχει νόημα πλέον η έξοδός μας από το Ευρώ ούτε η υπογραφή της νέας δανειακής σύμβασης, τουλάχιστον με τους όρους που έχουν δημοσιοποιηθεί ότι περιέχει. Η πρόταση εστιάζει στα κυρίαρχα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας και το πώς θα μπορούσαμε να αλλάξουμε πορεία και η ελεύθερη πτώση μας να αρχίσει να αναστρέφεται. Θεωρώ ότι τα βασικά μας ζητήματα μας είναι η διάθεση ρευστότητας και η διοχέτευση αυτής στη στήριξη και περαιτέρω ανάπτυξη της εσωτερικής παραγωγής παράλληλα με την περαιτέρω καλλιέργεια κλάδων στους οποίους η χώρα μας διαθέτει κάποια σχετικά σπάνια πλεονεκτήματα (όλοι γνωρίζουμε αρκετά από αυτά). Παραθέτω εδώ μια πρόταση λοιπόν που αντιμετωπίζει με απλό τρόπο αυτά τα ζητήματα, εκτιμώντας ότι θα μπορέσει άμεσα να δώσει ανάσες ώστε να λύσουμε με περισσότερη ηρεμία τα πολιτικά προβλήματα που μας έφεραν εδώ και θα μας φέρουν ξανά αν συνεχίσουμε να ζούμε στωικά με αυτά. Ρευστότητα
Οι τράπεζες δεν έχουν ρευστότητα γιατί από τη μια έχουν στα χέρια τους τίτλους κρατικού χρέους που δεν μπορούν να ρευστοποιήσουν στις αγορές χωρίς να χάσουν 80-90% από την αξία τους. Παράλληλα λόγω της ύφεσης σε συνδυασμό με την ανεμελιά του παρελθόντος έχουν πολύ περισσότερα μη εξυπηρετούμενα δάνεια από ότι ήταν συνηθισμένες να διαχειρίζονται, ενώ οι καταθέτες φοβούμενοι την κατάρρευση των τραπεζών έχουν απομακρύνει μεγάλο όγκο κεφαλαίων από αυτές, επιτείνοντας το πρόβλημα. Οι ιδιώτες είτε έχουν «στεγνώσει» και αναγκαστικά μειώνουν συνέχεια τις δαπάνες τους, είτε – ακόμα και οι ελάχιστοι που έχουν ρευστό – περιορίζουν όσο μπορούν τις δαπάνες και επενδύσεις τους κι επιχειρούν να αναβάλουν κάθε χρήση ρευστού όσο περισσότερο μπορούν σε ένα κλίμα αβεβαιότητας και αμφιβολίας για το τι μέλλει γενέσθαι. Και η όποια αποταμίευση πάει είτε σε σεντούκια, είτε σε χρυσό κι άλλες θεωρούμενες σταθερές αξίες, είτε ακόμα χειρότερα σε τράπεζες του εξωτερικού. Επιπλέον πολίτες και επιχειρήσεις έχουν όλοι αναμεταξύ τους χρέη που αδυνατούν να πληρώσουν. Ο ένας χρωστά στον άλλον και τελικά όλοι βρίσκονται σε δύσκολη θέση. Μέσα σε όλο αυτό το κλίμα οι κρατούντες πολιτικοί συνεχίζουν να λειτουργούν σαν να μην έχει αλλάξει τίποτε, στο πλαίσιο του πελατειακού κράτους που έχτισαν και εμείς τους επιτρέψαμε να αναπτύξουν. Φαύλος κύκλος!
Η βάση της ιδέας
Αν η κυβέρνηση ανακοίνωνε ότι θα προσέφερε π.χ. 10% έκπτωση από μελλοντική φορολογική υποχρέωση σε οποιονδήποτε προκατέβαλε χρήματα προς το Ελληνικό Δημόσιο τουλάχιστον 6 - 12 μήνες πριν αυτή η υποχρέωση καταστεί ληξιπρόθεσμη πόση συμμετοχή πιστεύετε θα πετύχαινε υπό το σημερινό κλίμα; Προσωπικά πιστεύω ελάχιστη, αν όχι μηδενική. Και είναι λογικό καθώς: 1) Τα φυσικά & νομικά πρόσωπα που έχουν ρευστό και μπορούν εκ των προτέρων να γνωρίζουν πόσο θα κερδίσουν από ένα τέτοιο μέτρο θα δίσταζαν όσο υπάρχει ο φόβος εξόδου από το Ευρώ και μεγάλης υποτίμησης του εθνικού νομίσματος.
Μοιάζει αδιέξοδο ίσως. Κι όμως δεν είναι: αρκεί να προσθέσουμε στην «συνταγή» τα στοιχεία που λείπουν: τη δυνατότητα εύκολης και μη επιρρεπούς σε διακυμάνσεις ρευστοποίησης και κίνητρα για την έντονη διακίνηση αυτής της αξίας προς όφελος της εσωτερικής αγοράς. Η δομή της λύσης
1) Κάθε λογαριασμός κατάθεσης σε Ευρώ τράπεζας στην Ελλάδα θα έχει υποχρεωτικά δυο τμήματα: αυτό της αξίας σε ευρώ με το πλαίσιο τόκων και φόρων τόκων που ισχύει σήμερα κι ένα δεύτερο αξίας σε ευρώ από ΑΜΠΕΔ, για το οποίο θα ισχύει φόρος κατάθεσης επί του κεφαλαίου (ή αλλιώς αρνητικό επιτόκιο υπέρ του Δημοσίου) ~10% ετησίως (δηλαδή αν το ποσό παραμένει εκεί θα το δημόσιο θα απορροφά από αυτό 10% της αξίας του κάθε χρόνο).
Με την θεσμοθέτηση αυτού του πλαισίου το κράτος ξεκινάει την έγχυση αξίας ΑΜΠΕΔ στην αγορά σε όγκους και με ρυθμούς που θα κρίνονται επαρκείς για την οικονομική ανάπτυξη χωρίς να είναι τέτοιοι ώστε να προκαλέσουν άλλες στρεβλώσεις (π.χ. πληθωρισμό), ξεκινώντας να ανταλλάσσει τμήματα των χρεών του με ισόποσες ληφθείσες προκαταβολές (ΑΜΠΕΔ) έναντι φόρων. Αυτό στην πράξη θα γίνει με τους παρακάτω τρόπους: 1) Εξαγγέλλει δικαίωμα όλων των ενδιαφερόμενων πιστωτών (τράπεζες, επιχειρήσεις, ιδιώτες κλπ.) να εγγράφονται σε λίστα αναμονής για ανταλλαγή των απαιτήσεών τους (οφειλόμενο κεφάλαιο χωρίς τόκους) από το Ελληνικό Δημόσιο με ισόποση αξία ΑΜΠΕΔ, προκειμένου να μπορούν να διακινούν την αξία της απαίτησής τους αντί να την έχουν παγωμένη στο «συρτάρι».
1) Μεγάλη συμμετοχή ενδιαφερόμενων στη διαδικασία ανταλλαγής απαιτήσεων από το Δημόσιο με ΑΜΠΕΔ, καθώς πολλοί είναι αυτοί που θα προτιμήσουν τη ρευστότητα από το «παγωμένο» κεφάλαιο και την … υψηλού ρίσκου προοπτική κερδών από τόκους.
Συνήθεις ερωτήσεις
Είναι παράνομο να πληρώνουμε σε ΑΜΠΕΔ στις καθημερινές μας συναλλαγές; Όχι φυσικά. Μήπως είναι παράνομο να μεταβιβάσει κανείς μια συναλλαγματική που έχει στα χέρια του σε κάποιον τρίτο τον οποίο θέλει να πληρώσει για προϊόντα ή υπηρεσίες; Το ίδιο δεν είναι κανείς να έχει μια βεβαιωμένη απαίτηση από το Δημόσιο και να τη μεταβιβάζει σε τρίτους; Γιατί να μη γίνεται αυτό ηλεκτρονικά τη σημερινή εποχή; Είναι περίεργο να διακινείται ένα χρέος στην αγορά; Όχι φυσικά, εδώ γίνονται συναλλαγές σε μετοχές, παράγωγα και ομόλογα, γιατί κανείς να ενοχοποιήσει την διακίνηση απαιτήσεων ιδιωτών από το ελληνικό Δημόσιο μέσω του τραπεζικού συστήματος; Στην πράξη θα υπάρχουν αμφισβητήσεις για την ουσιαστική αξία των ΑΜΠΕΔ; Δεν έχει νόημα κάτι τέτοιο. Το χαρτονόμισμα είναι από μόνο του ένα χρεόγραφο. Το ΑΜΠΕΔ είναι ένας ηλεκτρονικής μετασχηματισμός αυτού του κρατικού χρέους σε ευρώ. Ούτως ή άλλως δε θα έπρεπε σήμερα οι περισσότερες συναλλαγές να γίνονται ηλεκτρονικά; Όσες επιχειρήσεις κι επαγγελματίες δεν προσφέρουν κάτι τέτοιο απλώς θα έχουν μειωμένο πελατολόγιο … Η επιλογή δική τους. Λέτε να μας πάνε στα ευρωπαϊκά δικαστήρια; Ας το κάνουν. Μέχρι να βγει άκρη ήδη θα έχουμε πάρει σημαντικές ανάσες. Ας το σκεφτούμε λοιπόν. Ίσως υπάρχει κι άλλος δρόμος από το σημερινό. Ίσως κάποιοι πιο καταρτισμένοι στα οικονομικά και τα νομικά μπορούν να πάρουν αυτή την ιδέα και να την διαμορφώσουν ακόμα πληρέστερα.
Με τιμή, Υ.Γ.: Καθώς θα αρχίζουμε να εφαρμόζουμε τα παραπάνω και να αλλάζουμε το κλίμα προς το καλύτερο θα πρέπει να ανοίξουμε και τη συζήτηση για το πολιτικό μας σύστημα. Το σύστημα είναι σήμερα κατά βάση ένα τρίγωνο μεταξύ Τραπεζών, πολιτικών και ΜΜΕ. Σε αυτό το τρίγωνο και οι 3 πόλοι εξουσίας είναι ουσιαστικά χρεωκοπημένοι. Οι τράπεζες με θαλασσοδάνεια κρατάνε ανοιχτά τα ΜΜΕ και τα πολιτικά κόμματα με αντάλλαγμα το σύστημα να λειτουργεί όπως τις εξυπηρετεί. Οι πολιτικοί να διατηρούν το status quo ως προς τις τράπεζες και τα ΜΜΕ κρατάνε το λαό φοβισμένο, με την πεποίθηση ότι αυτό είναι ή το χάος. Περίπου κανένα από αυτά τα δάνεια δεν έχει εγκριθεί με αυστηρά τεχνοοικονομικά κριτήρια, εκτός αν θεωρείτε λογικό – ακόμα κι εν μέσω κρίσης – ένα πολιτικό κόμμα να δανείζεται ενεχυριάζοντας την μελλοντική κρατική επιχορήγηση για τα επόμενα 4-5 χρόνια, η οποία εξαρτάται από το ποσοστό που θα συγκεντρώσει σε μελλοντικές εκλογές που κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει, από το αν θα ισχύει το παρόν νομικό πλαίσιο επιχορηγήσεων, καθώς και από το αν το κράτος θα … έχει χρήματα να επιχορηγεί. Φαντάζει αστείο να δανείζει κανείς βασιζόμενος σε αυτά. Οι ίδιες όμως τράπεζες είναι χρεωκοπημένες αφενός λόγω αυτών και άλλων ανάλογων θαλασσοδανείων που δίνουν (είτε με πολιτικές παρεμβάσεις είτε και από δική τους ανεμελιά στις περιόδους της φούσκας) κι αφετέρου λόγω του κρατικού χρέους που αγόρασαν άλλες φορές μετά από πολιτική πίεση κι άλλες από δική τους κακή εκτίμηση, και τελικά έχουν κλειδωμένη μια μεγάλη αξία που δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν χωρίς να αποδεχθούν ένα μεγάλο «κούρεμα» αυτής. Είναι καιρός να δούμε κατάματα τη χρεοκοπία της «δημοκρατικής» πυραμίδας που έχουμε στήσει, βάσει της οποίας ο πολίτης εκλέγει εκπροσώπους, οι οποίοι εκλέγουν άλλους οι οποίοι εκλέγουν άλλους … για να παίρνουν αποφάσεις για το μέλλον των πολιτών και να εκτελούν / υπηρετούν - υποτίθεται - τους νόμους και το σύνταγμα. Αυτό το μοντέλο αποδεικνύεται ατελέσφορο. Πρέπει να το ξαναδούμε το θέμα ώστε να φτάσουμε σε μια Δημοκρατία που τα επίπεδα θα είναι αυστηρά δυο σε όλες τις λειτουργίες. Εκλέγω κάποιον για να κάνει συγκεκριμένη δουλειά στο πλαίσιο του υφιστάμενου νομικού πλαισίου και συντάγματος. Αυτός δεν εκλέγει κανέναν άλλον ούτε μπορεί να κάνει σημαντικές ανατροπές των νόμων. Είναι εκεί για να τους εφαρμόζει και … ενίοτε να εισηγείται αλλαγές. Αν υπάρχει ανάγκη για κρίσιμη απόφαση ή εκλογή πρόσθετων αντιπροσώπων και πάλι το λόγο θα πρέπει να έχει ο λαός. Σήμερα κάτι τέτοιο μπορεί να γίνει εύκολα και οικονομικά με όχημα τα ΚΕΠ και μέσο το διαδίκτυο. Όλα τα άλλα δοκιμάστηκαν και ξεκάθαρα απέτυχαν, ανεξάρτητα του οικονομικού συστήματος. Περισσότερα για τα πολιτικά ζητήματα θα αναπτύξω σε άλλο άρθρο γιατί ήδη σας κούρασα αρκετά.
|
Το άρθρο αυτό βρίσκεται δημοσιευμένο στην Πύλη www.nygma.gr
στη διεύθυνση http://www.nygma.gr/mag/articles/Article.asp?ac_id=1&ar_id=774